5 Haziran Yaşanan Tarihin İzleri;
1851 - Tom Amca'nın Kulübesi Gazetede Tefrika Edilmeye Başlandı
Amerikalı yazar Harriet Beecher Stowe tarafından kaleme alınan ve köleliğin insanlık dışı yönlerini çarpıcı şekilde gözler önüne seren Tom Amca'nın Kulübesi (Uncle Tom’s Cabin; or, Life Among the Lowly) adlı roman, ilk kez 1851 yılında bir gazetede tefrika olarak yayımlanmaya başladı. Bu eser, köleliğe karşı kamuoyunun tepkisini artırarak Amerikan İç Savaşı'nın toplumsal zeminini etkileyen önemli yapıtlar arasında yer aldı.
1926 - Ankara Antlaşması İmzalandı: Musul’dan Vazgeçişin Belgesi
Türkiye, Birleşik Krallık ve Irak arasında imzalanan Ankara Antlaşması ile Türkiye, Musul üzerindeki hak iddialarından feragat etti. Antlaşmaya göre Türkiye, Musul petrollerinden 25 yıl süreyle %10 gelir payı alacaktı. Ancak bu hak daha sonra 500 bin sterlin karşılığında tamamen devredildi. Bu gelişme, Türkiye'nin uluslararası siyasetindeki ilk büyük tavizlerden biri olarak kayıtlara geçti.
1947 - Marshall Planı Açıklandı
ABD Dışişleri Bakanı George Marshall, Harvard Üniversitesi'nde yaptığı tarihi konuşmada Marshall Planını duyurdu. Plan, savaş sonrası harap haldeki Avrupa ülkelerine ekonomik destek sağlamayı amaçlıyordu. Bu yardım planı, Avrupa'nın yeniden yapılandırılmasında ve Soğuk Savaş sürecinin şekillenmesinde kritik rol oynadı.
1956 - Elvis Presley’den Televizyonda Olay Yaratan Performans
Rock’n Roll’un kralı Elvis Presley, “Hound Dog” adlı parçasını ilk kez The Milton Berle Show programında seslendirdi. Sahne performansındaki kalça hareketleri, dönemin izleyicileri tarafından son derece müstehcen olarak değerlendirildi ve Amerika'da büyük tartışmalar yarattı. Bu olay, Presley'nin ikonik figür haline gelmesinde etkili oldu.
1957 - Gülhane Askerî Tıp Akademisi Kuruldu
Türkiye’nin askeri sağlık sisteminin temel taşlarından biri olan Gülhane Askerî Tıp Akademisi (GATA), 1957 yılında resmen teşkilatlandırıldı. Akademi, hem askeri hem de sivil sağlık hizmetleri için uzman hekimler yetiştiren prestijli bir kurum haline geldi.
1963 - Profumo Skandalı İngiltere’yi Sarstı
İngiltere Savaş Bakanı John Profumo, Sovyet bağlantılı bir kadınla yaşadığı gizli ilişkinin ortaya çıkması sonrası istifa etmek zorunda kaldı. Profumo Skandalı, soğuk savaş döneminde batılı demokrasilerde güvenlik açıkları ve etik tartışmalarını gündeme taşıdı.
1964 - Johnson Mektubu Türkiye’yi Şaşırttı
ABD Başkanı Lyndon B. Johnson, Türkiye'nin olası Kıbrıs müdahalesi karşısında bir mektup göndererek, ABD yardımıyla temin edilen silahların bu operasyonlarda kullanılamayacağını bildirdi. Türkiye tarihinde “Johnson Mektubu” olarak anılan bu belge, ABD ile Türkiye ilişkilerinde ciddi bir kırılma noktası oldu ve bağımsız dış politikanın önemi bir kez daha gündeme geldi.
1967 - Altı Gün Savaşı Başladı
İsrail ile Arap ülkeleri arasında başlayan ve tarihe Altı Gün Savaşı olarak geçen çatışmalar, 6 gün sürmesine rağmen bölge haritasını kökten değiştirdi. İsrail; Gazze Şeridi, Batı Şeria, Beytüllahim, Hebron ve Golan Tepeleri dahil birçok stratejik bölgeyi ele geçirdi. Savaş, Orta Doğu’da yıllarca sürecek yeni çatışmaların başlangıcı oldu.
1975 - Süveyş Kanalı Yeniden Açıldı
1967 Altı Gün Savaşı sonrası kapatılan Süveyş Kanalı, 8 yıl aradan sonra yeniden uluslararası deniz taşımacılığına açıldı. Kanalın açılması, dünya ticaretinde büyük bir rahatlama sağladı ve Mısır’ın ekonomik gelirleri açısından kritik önem taşıdı.
1976 - Teton Barajı Felaketi: Idaho’da Trajik Çöküş
ABD’nin Idaho eyaletinde bulunan Teton Barajı, inşasından kısa süre sonra çöktü. Bu çöküş büyük bir sel felaketine neden oldu ve çok sayıda can kaybı ile ciddi maddi zarara yol açtı. Olay, ABD’de mühendislik güvenliği açısından önemli dersler doğurdu.
1977 - Apple II Satışa Sunuldu
Steve Jobs ve Steve Wozniak tarafından geliştirilen Apple II, ev kullanıcıları için tasarlanmış ilk kişisel bilgisayar olarak piyasaya sürüldü. Grafik desteği ve programlanabilirliği ile bilgisayar dünyasında devrim niteliğinde bir gelişme olarak kabul edildi.
1981 - Eşcinsellere Sahne Yasağı
Türkiye’de bazı valilikler, “genel ahlak” kurallarına aykırı olduğu gerekçesiyle eşcinsellerin sahneye çıkmasını yasakladı. Bu karar, insan hakları savunucularının tepkisini çekerken, dönemin muhafazakâr politik atmosferine de işaret etti.
1981 - AIDS’in İlk Tanımlandığı Gün
ABD Hastalık Kontrol ve Korunma Merkezleri (CDC), Los Angeles'ta bağışıklık sistemi çöküşü sonucu ortaya çıkan nadir zatürre vakaları raporladı. Bu vakalar, daha sonra AIDS olarak adlandırılacak hastalığın ilk resmi tanımlamaları oldu. Bu gelişme, dünyayı sarsacak küresel bir sağlık krizinin başlangıcıydı.
1983 - 12 Eylül Dönemi İdamları Devam Ediyor
12 Eylül askeri darbesinin ardından verilen idam cezaları kapsamında, Halil Esendağ ve Selçuk Duracık adlı sağ görüşlü militanlar, 1979’da Manisa Turgutlu’da gerçekleştirdikleri saldırıda dört solcu fırıncıyı öldürmeleri nedeniyle idam edildi. Bu olay, darbe döneminin yargı süreçlerinin sertliğini bir kez daha gözler önüne serdi.
2017 - Karadağ NATO’ya Katıldı
Balkanlar’daki küçük ama stratejik ülke Karadağ (Montenegro), resmi olarak NATO üyeliğine kabul edildi. Bu gelişme, Rusya’nın tepkisini çekerken, NATO’nun doğuya doğru genişleme politikasının bir parçası olarak değerlendirildi.
