Erken Emeklilik ve Kıdem Tazminatı Şansı Kapıda
Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) ve çalışma hayatının en sıcak gündemlerinden biri olan erken emeklilik ve kıdem tazminatı hakkı konusunda milyonlarca çalışanı ilgilendiren yeni bir gelişme yaşandı. 1999 ile 2016 yılları arasında sigorta girişi bulunan ve belirli prim gününü tamamlayan sigortalılar, artık emeklilik yaşını beklerken işten ayrılıp kıdem tazminatlarını alabilecek.
Bu düzenleme, yaş engeline takılan çalışanlar için hem erken çıkış hem de ciddi bir nakit avantajı anlamına geliyor.
Kıdem Tazminatı Hakkı Nasıl Doğuyor?
Normal şartlarda kıdem tazminatı, işverenin işçiyi haksız yere işten çıkarması veya işçinin haklı bir nedenle sözleşmesini feshetmesi durumunda ödenir. Ancak halen yürürlükte olan 1475 sayılı eski İş Kanunu’nun 14. maddesi, çalışan lehine önemli bir istisna getiriyor.
Bu maddeye göre sigortalı, emeklilik için gereken prim gününü ve sigortalılık süresini doldurup yaş şartını bekliyorsa, SGK’dan alacağı resmi belgeyle işverene istifa edip kıdem tazminatını talep edebilir.
Prim Gününe Göre Kademeli Sistem
4500 ila 5400 prim günü aralığında değişen şartlar, 4447 sayılı Kanun kapsamında oluşturulan kademeli geçiş sistemine dayanıyor.
İşe başlama tarihine göre şartlar şu şekilde:
-
8 Eylül 1999 öncesi sigorta girişi olanlar:
➤ 15 yıl sigortalılık süresi ve 3600 prim günü yeterli. -
9 Eylül 1999 – 30 Nisan 2008 arası işe başlayanlar:
➤ 25 yıl sigortalılık süresi ve 4500 prim günü veya
➤ Sigortalılık süresine bakılmaksızın 7000 prim günü. -
1 Mayıs 2008 sonrası sigorta girişi olanlar:
➤ Prim şartı 4600 günden başlıyor, 2016 sonrası girişlilerde 5400 güne kadar yükseliyor.
Bu sistem, yaş koşuluna takılan çalışanlara işten ayrılarak tazminat alma olanağı sağlıyor.
1999 Öncesi Girişliler Avantajlı
8 Eylül 1999 öncesinde sigorta girişi olanlar, kıdem tazminatı açısından en avantajlı grupta.
Bu kişiler 15 yıl ve 3600 günü tamamladıklarında yaş beklemeden SGK’dan belge alarak tazminatlarını alabiliyor.
Bu durum, uzun süredir aynı iş yerinde çalışan ve emekliliğe yıllar kalan çalışanlar için önemli bir finansal rahatlama sağlıyor.
SGK’dan Alınacak Belge
Bu hakkı kullanmak isteyenlerin SGK İl veya İlçe Müdürlüğü’nden “Yaşlılık Aylığı Bağlanması İçin Öngörülen Sigortalılık Süresi ve Prim Ödeme Gün Sayısı Şartlarını Yerine Getirdiğine Dair Belge” almaları gerekiyor.
Bu belge, işverene sunulacak istifa dilekçesine eklenmeli. Dilekçede mutlaka “4447 sayılı Kanun’un 15. maddesi kapsamında kıdem tazminatı talep ediyorum” ibaresi bulunmalı.
Aksi halde işverenin ödeme yükümlülüğü doğmaz.
Kıdem Tazminatı Alanlar İşsizlik Maaşı Alamaz
Kıdem tazminatını alarak istifa edenler, işsizlik maaşı hakkından yararlanamaz.
Çünkü bu durum, yasal olarak “kendi isteğiyle ayrılma” olarak değerlendirilir. Ancak sigortalı, yaş şartını tamamladığında emeklilik dilekçesi verip maaşını almaya başlayabilir.
Tazminat Sonrası Yeniden Çalışma Mümkün
Kıdem tazminatını alıp işten ayrılan çalışan, daha sonra yeni bir işte çalışabilir.
Bu durum tazminatın geçerliliğini veya gelecekteki emeklilik maaşını etkilemez.
Emekli aylığı, yalnızca toplam prim gün sayısı ve prim tutarına göre belirlenir.
Kıdem Tazminatı Nasıl Hesaplanır?
Kıdem tazminatı, çalışanın her tam yılı için 30 günlük brüt ücreti esas alınarak hesaplanır.
Giydirilmiş brüt ücrete; maaş, yemek, yol, ikramiye gibi düzenli ödemeler de dahil edilir.
Tazminata hak kazanmak için üç temel koşul bulunur:
-
Aynı işverene bağlı iş yerinde en az 1 yıl çalışma,
-
İş sözleşmesinin belirli nedenlerle sona ermesi,
-
İşçinin haklı veya yasal gerekçeyle ayrılması.
Uzmanlar, bu düzenlemenin özellikle yaşa takılan sigortalılar için önemli bir finansal nefes olacağını belirtiyor.
Yeni uygulama, milyonlarca çalışanın yaş beklerken tazminat alarak maddi rahatlama yaşamasına olanak sağlayacak.