19 Ağustos'ta Yaşanan Tarihin İzleri
1458 – II. Pius’un Papa Seçilmesi
III. Callixtus’un ölümünün ardından toplanan Kardinaller Meclisi, hümanist düşünür ve diplomat Enea Silvio Piccolomini’yi II. Pius adıyla papalığa seçti. Rönesans düşüncesine yakınlığıyla bilinen II. Pius, Avrupa saraylarıyla kurduğu yoğun diplomasi ve Haçlı çağrılarıyla dönemin din–siyaset ilişkilerine yön verdi.
1787 – Osmanlı–Rus Savaşı’nın İlanı
Karadeniz ve Balkanlardaki nüfuz mücadelesinin kızışması üzerine Osmanlı Devleti, Rusya’ya karşı savaş ilan etti. Bu süreç, Avusturya’nın da devreye girmesiyle genişledi; imparatorluk coğrafyasında askeri, mali ve idari dengeleri derinden etkileyen uzun bir çatışma dönemini başlattı.
1821 – Navarin Katliamı
Mora İsyanı sırasında Navarin (Pylos) şehrinin Yunan güçlerinin eline geçmesiyle bölgede yaşayan Müslüman/Türk sivillere yönelik büyük bir katliam yaşandı. Yaklaşık 3.000 kişinin öldürüldüğü olay, isyanın seyrini ve Doğu Akdeniz’deki etnik–dini gerilimleri daha da tırmandırdı.
1878 – Saraybosna’nın İşgali
Berlin Kongresi kararları doğrultusunda Avusturya–Macaristan İmparatorluğu, Bosna Hersek’i işgal sürecine başladı ve Saraybosna’ya girdi. Bölgenin idari yapısı köklü biçimde değişirken, Balkanlar’daki büyük güç rekabeti yeni bir evreye taşındı.
1895 – James Ryan’ın Yüksek Atlama Rekoru
Atlet James Ryan, 1,94 m’lik atlayışıyla döneminin yüksek atlama dünya rekorunu kırdı. Modern atletizmin standartlarının oturmadığı bir çağda gelen bu derece, teknik gelişimin ve antrenman yöntemlerinin spordaki önemini gösteren erken dönüm noktalarından biri kabul edilir.
1919 – Afganistan’ın Bağımsızlığı
Üçüncü İngiliz–Afgan Savaşı’nın ardından imzalanan düzenlemelerle Afganistan, Birleşik Krallık’tan bağımsızlığını kazandı. Emir Amanullah Han yönetiminde ülke, dış politikada tam egemenlik iddiasını tescilledi ve modernleşme hamlelerine hız verdi.
1920 – Tambov Ayaklanması
Rus İç Savaşı’nın yıkıcı etkileri sürerken Tambov bölgesindeki köylüler, savaş komünizmi politikalarına ve zorla tahıl toplama uygulamalarına karşı ayaklandı. Kapsamlı bir kırsal direnişe dönüşen olay, yıllar süren sert bastırma yöntemleriyle sona erdi ve Sovyet kırsal politikasında iz bıraktı.
1934 – Hitler’in Referandumla Tüm Gücü Toplaması
Almanya’da yapılan referandumda seçmenlerin büyük çoğunluğunun “evet” oyu vermesiyle Adolf Hitler, devlet başkanlığı ve şansölyelik makamlarını birleştirerek otoriter iktidarını pekiştirdi. Bu sonuç, Nazi rejiminin kurumsal engellerden arınmasının önünü açtı.
1939 – Boşanmada Çifte Dilekçe Genelgesi
Türkiye’de Adalet Bakanlığı’nın yayımladığı genelge, boşanma süreçlerinde her iki tarafın da dilekçe verebilmesine imkân tanıdı. Uygulama, yargısal süreçlerde taraf eşitliğine yönelik adımların bir parçası olarak değerlendirildi.
1943 – Quebec Anlaşması
II. Dünya Savaşı’nın kritik döneminde Roosevelt ve Churchill, Quebec Konferansı’nda stratejik iş birliğini derinleştiren Quebec Anlaşması’nı imzaladı. Anlaşma, özellikle nükleer araştırmalar ve Müttefiklerin savaş planlarının koordinasyonu açısından belirleyici oldu.
1945 – Ho Chi Minh’in İktidara Yükselişi
Vietnam’da Japon işgalinin sona ermesiyle oluşan güç boşluğunda Viet Minh lideri Ho Chi Minh, yönetimi fiilen ele geçirdi. Bu gelişme, kısa süre sonra bağımsızlık ilanına ve uzun yıllar sürecek çatışmaların başlangıcına zemin hazırladı.
1953 – İran’da Musaddık’ın Devrilmesi
Başbakan Muhammed Musaddık, petrolün millileştirilmesi politikası ve Batı’yla artan gerilimlerin gölgesinde düzenlenen bir operasyonla görevden uzaklaştırıldı. Olay, İran’ın siyasal rotasını onlarca yıl etkileyecek sonuçlar doğurdu.
1960 – Sputnik-5’in Canlı Yükle Gönderilmesi
Sovyetler Birliği, iki köpek, kırk fare, iki sıçan ve çeşitli bitkiler taşıyan Sputnik-5’i uzaya gönderdi. Biyolojik deneylerle insanlı uçuşların güvenliği için veri toplanması hedeflendi; sonuçlar, uzay tıbbının gelişiminde temel rol oynadı.
1960 – U-2 Pilotu Francis Gary Powers’ın Mahkûmiyeti
Sovyet hava sahasında düşürülen Amerikan U-2 casus uçağının pilotu Francis Gary Powers, Moskova’da yargılanarak 10 yıl hapse mahkûm edildi. Kriz, Soğuk Savaş gerilimini tırmandırarak iki süper güç arasındaki güven bunalımını derinleştirdi.
1981 – Sidra Körfezi’nde Hava Çatışması
ABD savaş uçakları ile Libya Hava Kuvvetleri’ne ait iki jet, Sidra Körfezi üzerinde karşı karşıya geldi; çıkan çatışmada Libya’ya ait iki uçak düşürüldü. Olay, ABD–Libya ilişkilerinde uzun süreli gerilimin sembol vakalarından biri olarak kayda geçti.
1990 – Gagavuzya Cumhuriyeti’nin İlanı
Moldova’nın güneyinde çoğunluğu Gagavuzların yaşadığı Komrat merkezli bölgede tek yanlı bağımsızlık ilan edildi. Moldova Yüksek Sovyeti bu kararı iptal etse de süreç, ilerleyen yıllarda Gagavuzya’nın Moldova içinde özerk statü kazanmasına giden yolu etkiledi.
1991 – Rusya’da Darbe Girişimi
SSCB’de muhafazakâr KGB ve ordu unsurları, reformları durdurmak amacıyla devlet başkanı Mihail Gorbaçov’a karşı darbe teşebbüsünde bulundu. Geniş halk direnişi ve Boris Yeltsin’in liderliğiyle girişim kısa sürede çöktü; olay, çözülme sürecini hızlandırdı.
1991 – Gorbaçov’un Göz Hapsine Alınması
Darbe girişimi sırasında Kırım’daki yazlık konutunda bulunan Gorbaçov, haberleşmesi kesilerek fiilen göz hapsinde tutuldu. Bu hamle, SSCB merkezî otoritesinin zayıflığını gözler önüne serdi ve cumhuriyetlerde bağımsızlık dalgasını tetikledi.
2002 – Grozni Yakınlarında Mi-26 Helikopterinin Düşürülmesi
Çeçen savaşçıların açtığı ateş sonucu askerî birlik taşıyan Rus yapımı Mil Mi-26 helikopteri Grozni yakınlarında düştü. Olay, can kaybının büyüklüğü ve kullanılan hava araçlarının güvenliği tartışmalarını yeniden gündeme taşıyarak Kuzey Kafkasya’daki çatışmanın şiddetini ortaya koydu.
