İşte 13 Mayıs Yaşanan Tarihin İzleri;
1277 – Karamanoğlu Mehmet Bey, Konya’yı Topraklarına Kattı ve Türkçeyi Resmî Dil İlan Etti
Anadolu’nun Türkçe ile resmen tanıştığı tarihi bir gün yaşandı. Karamanoğulları Beyliği’nin önemli liderlerinden Karamanoğlu Mehmet Bey, Konya’yı topraklarına katarak yönetimi devraldı. Aynı yıl, tarihi bir karar alarak Türkçeyi devletin resmî dili ilan etti. Bu karar, Anadolu'da Türk dilinin egemenliğinin ve kültürel kimliğin güçlendirilmesinde bir dönüm noktası oldu.
1846 – ABD, Meksika’ya Savaş İlan Etti
ABD Kongresi, sınır hattındaki çatışmaları gerekçe göstererek Meksika’ya savaş ilan etti. Bu savaş, Teksas’ın ABD’ye katılmasının ardından Meksika ile yaşanan gerginliğin tırmanması sonucu çıktı. Meksika-Amerika Savaşı olarak bilinen bu süreçte, ABD önemli toprak kazanımları elde etti.
1888 – Brezilya’da Kölelik Resmen Kaldırıldı
Brezilya, Güney Amerika’daki son kölelik uygulamasını da tarihe gömdü. 13 Mayıs 1888’de imzalanan Altın Yasa (Lei Áurea) ile ülkede kölelik resmen sona erdi. Yasada sadece kölelik karşıtı mücadelelerin değil, ekonomik etkenlerin de etkili olduğu belirtiliyor. Köle sahibi olmanın, ücretli işçi çalıştırmaktan daha maliyetli hale gelmesi, kararı hızlandırdı.
1915 – HMS Goliath, Çanakkale’de Batırıldı
Çanakkale Savaşı sırasında Türk donanmasına ait Muavenet-i Milliye Muhribi, Binbaşı Ahmet Saffet Bey komutasında bir İngiliz savaş gemisi olan HMS Goliath’ı torpilleyerek batırdı. Bu saldırı, İngiliz donanmasına büyük kayıp yaşattı ve Çanakkale cephesindeki deniz savaşlarının seyrini değiştiren olaylardan biri oldu.
1919 – İzmir’in İşgali Duyuruldu
Yunanistan Başbakanı Venizelos’un hazırladığı İzmir’in işgaline dair beyannamesi, 13 Mayıs 1919’da İzmir’deki Aya Fotini Kilisesi'nde Yunan Albay Mavrudis tarafından halka okundu. Bu olay, İzmir’in 15 Mayıs’ta başlayacak olan işgal sürecinin ilk işareti oldu.
1920 – Trakya-Paşaeli Cemiyeti Edirne Kongresi'ni Düzenledi
Milli Mücadele döneminde önemli bir örgüt olan Trakya-Paşaeli Müdâfaa-i Hukuk Cemiyeti, İkinci Edirne Kongresi’ni 9-13 Mayıs 1920 tarihleri arasında 217 delegenin katılımıyla gerçekleştirdi. Kongrede Trakya’nın Türk kimliği ve bağımsızlığı konusunda önemli kararlar alındı.
1929 – İran'da Şiddetli Deprem: 3000 Can Kaybı
İran’ın Horasan bölgesinde meydana gelen şiddetli deprem, yaklaşık 3000 kişinin hayatını kaybetmesine neden oldu. Deprem, bölgenin altyapısını büyük ölçüde tahrip etti ve büyük bir insani krize yol açtı.
1940 – Churchill’den Unutulmaz Savaş Konuşması
II. Dünya Savaşı sırasında Birleşik Krallık Başbakanı Winston Churchill, göreve gelişinin ardından ilk parlamento konuşmasında tarihi sözlerini söyledi:
“Size kan, zahmet, gözyaşı ve terden başka vadedecek bir şeyim yok.”
Bu konuşma, İngiltere'nin savaş psikolojisini ve direncini şekillendiren en önemli anlardan biri olarak tarihe geçti.
1949 – Rıfat Ilgaz ve Aziz Nesin’e Hapis Cezası
Ünlü yazar Rıfat Ilgaz, Cumhurbaşkanı'na hakaretten üç yıl, Mısır Kralı ve İran Şahı’na hakaretten yedi ay hapis cezasına çarptırıldı. Yazar Aziz Nesin ise aynı gerekçeyle yedi ay hapis aldı. Bu kararlar, basın özgürlüğü tartışmalarını da beraberinde getirdi.
1950 – Türkiye’de İlk Siyasal Grev
Zonguldak Ereğli’deki kömür işletmelerinde çalışan işçiler, siyasi içerikli taleplerle Türkiye’nin ilk siyasal grevini başlattı. Grev, işçi hareketlerinin siyasi söylemlerle birleştiği ilk örnek olarak kayıtlara geçti.
1955 – Türkiye Demir Çelik ve SEKA Kuruldu
Türkiye sanayileşme yolunda iki büyük adım attı. Türkiye Demir Çelik İşletmeleri ve Türkiye Selüloz ve Kağıt Fabrikaları (SEKA) kuruldu. Bu gelişme, yerli üretim ve ekonomik bağımsızlık için önemli bir başlangıç oldu.
1958 – Velcro Marka Olarak Tescillendi
Bugün pek çok alanda kullanılan cırt cırt bantların markası olan Velcro, 1958 yılında resmen tescil edildi. İcadı, uzay araştırmalarından giyim endüstrisine kadar birçok sektörde çığır açtı.
1965 – Batı Almanya, İsrail’i Tanıdı
Batı Almanya, İsrail’i resmen tanıyan ülkeler arasına katıldı. Bu karar, dokuz Arap ülkesinin Batı Almanya ile diplomatik ilişkilerini kesmesine neden oldu ve uluslararası siyasette büyük yankı uyandırdı.
1975 – Başbakan Demirel’e Saldırı
Başbakan Süleyman Demirel, Vural Önsel adlı bir şahsın saldırısına uğradı. Olayda Demirel’in burun kemiği kırıldı. Saldırı, siyasi güvenlik tartışmalarını gündeme getirdi.
1979 – Bülent Ecevit’ten İş Dünyasına Sert Eleştiri
Başbakan Bülent Ecevit, iş çevrelerinin hükümete karşı tavırlarını eleştirerek, “Yeterli yardım ve kredi sağlama eşiğine gelmişken bıçaklanıyoruz” dedi. Bu açıklama, hükümet ile sermaye çevreleri arasındaki gerilimin göstergesi oldu.
1981 – Papa II. Jean Paul Suikasta Uğradı
Roma’da düzenlenen suikastta Papa II. Jean Paul, Mehmet Ali Ağca tarafından silahla vurularak yaralandı. Olay dünya kamuoyunda şok etkisi yarattı ve Vatikan’da güvenlik önlemleri artırıldı.
1994 – Ergun Göknel’e 8,5 Yıl Hapis Cezası
İSKİ eski Genel Müdürü Ergun Göknel, “klor yolsuzluğu” davasında 8 yıl 6 ay hapis cezasına çarptırıldı. Bu dava, 90’lı yıllarda kamu yönetiminde yolsuzluk tartışmalarının fitilini ateşledi.
1996 – Tansu Çiller ve Parsadan Skandalı
DYP Genel Başkanı Tansu Çiller’in, dolandırıcılıkla suçlanan Selçuk Parsadan’a örtülü ödenekten 5,5 milyar lira verdiği iddia edildi. Olay, büyük siyasi tartışmalara yol açtı.
1997 – Uğur Mumcu’nun Ailesine Tazminat Ödendi
İçişleri Bakanlığı, 1993 yılında suikasta uğrayan gazeteci Uğur Mumcu’nun ailesine 9,5 milyar liralık tazminat ödemesi yaptı. Bu ödeme, kamu sorumluluğu açısından emsal teşkil etti.
1998 – Memur Eylemlerine Geniş Soruşturma
Memur Sendikaları Yasası Tasarısı’nı protesto eden memurlar hakkında adli tarihin en geniş kapsamlı soruşturması başlatıldı. Bu süreçte yüzlerce kamu çalışanı hakkında işlem yapıldı.
2000 – Sincan’da Patlayıcı ve Silah Ele Geçirildi
Ankara’nın Sincan ilçesinde tarlaya bırakılmış halde çok sayıda patlayıcı madde ve silah bulundu. Olayın faili Necdet Yüksel, Tevhid Selam örgütü mensubu olarak tespit edildi ve **Ahmet Taner Kışlalı suikast
ını itiraf etti.**
2007 – Fenerbahçe 100. Yılında Şampiyon Oldu
Kuruluşunun 100. yılını kutlayan Fenerbahçe, Süper Lig’de şampiyon olarak tarihi başarıya imza attı. Taraftarlar büyük coşku yaşarken, yıl dönümü kutlamalarıyla birleşen zafer, unutulmaz anlara sahne oldu.
2009 – Beşiktaş Türkiye Kupası’nı Kazandı
Beşiktaş, ezeli rakibi Fenerbahçe’yi 4-2 mağlup ederek Türkiye Kupası’nın sahibi oldu. Final karşılaşması büyük heyecana sahne oldu ve Beşiktaşlı taraftarlar kupayı coşkuyla kutladı.
2010 – MÜSİAD ile TÜSİAD Arasında Tarihi Buluşma
MÜSİAD Genel Başkanı Ömer Cihad Vardan, tarihinde ilk kez TÜSİAD’ı ziyaret etti. Bu ziyaret, basında “Tarihi Buluşma” olarak değerlendirildi ve iki sivil toplum kuruluşu arasında yeni bir diyalog sürecinin başlangıcı oldu.
2014 – Soma Maden Faciası: 301 İşçi Hayatını Kaybetti
Türkiye tarihinin en büyük maden kazalarından biri Soma’da yaşandı. Soma Kömür İşletmeleri’ne ait madende çıkan yangın sonucu 301 maden işçisi hayatını kaybetti, 80 işçi ise yaralandı. Olay, iş güvenliği ve madencilik politikalarının sert şekilde sorgulanmasına neden oldu.
