Afyonkarahisar’da 25 yıldır elektrikli ev aletleri tamiri, bakım ve onarımıyla geçimini sürdüren Ömer Unayuk, son yıllarda eskisi gibi dayanıklı ürünlerin olmadığını kullan at modelinin daha ön planda olduğunu ifade ederek, “Yeni üretilen ürünlerin yedek parça desteği maalesef eskisi gibi yok. Buda bizi sıkıntıya sokuyor” dedi.

38 yaşındaki Ömer Unayuk, radyo, televizyon, bilgisayar gibi ev aletleri ekipmanları tamiratıyla geçini sağladığını söyledi. Eskiye göre yeni üretilen elektronik eşyaların daha kullanışlı olduğunu ancak dayanıklılık konusunda eski ürünlere göre daha dayanıksız olduğunu ifade eden Unayuk, “Günümüzde artık tüketim toplumu olduğumuz için eski dayanıklı ürünlerin referansıyla yeni ürünleri kıyaslamaya çalışıyoruz. Bu demek değildir ki; eski ürünlerin kullanımıyla şuan günümüzdeki ihtiyaç doğrultusundaki ev aletlerinin kullanımlarının eş değer olması. Yeni ürünlerin ekstra katkıları var. Biraz daha kullanım kolaylığı sağlayan ürünlerle kullanıyoruz” dedi.

KULLAN AT DÖNEMİ ÖN PLANDA

Yeni ürünlerin tamirler ve bakımlarının kısıtlanmaya başlandığının altını çizen Unayuk, “Firmalar kendine özgü bir kalıpla ürün yaparak, bunun yedek parçasıyla birlikte 10 sene 20 sene kullanım ömrü sunuyordu. Günümüzde artık bu ürünler mümkün olmuyor. Dolayısıyla kulan at sistemi daha ön plana çıkıyor. Ürünün kullanım ömrünün kısaltıldığından dolayı ve sürekli kalıp değişiminden dolayı ürünlerin bakım ve onarımları bizleri de zorluyor. Çünkü yedek parça bulmakta zorlu çekebiliyoruz. Kullanım ömürleri dolmamış ürünleri de tekrar kullanılabilir hale getirmekte kısıtlı da olsa yapabiliyoruz” diye konuştu.

YEDEK PARÇA BULAMIYORUZ

Bazı firmaların servisleri ve yedek parça desteklerinin devam ettiğini kaydeden Unayuk konuşmasını şöyle sürdürdü; “Bazı firmalar hala yedek parça desteğini sağlıyor. Ancak çoğu ürünün artık yedek parçası bulunmaz hale gelmiş durumda. Geçirdiğimiz pandemi döneminde evlere kapanma sürecinde evde kullandığı ürünlerin onarımlarından ziyade yenilerini ihtiyaç duyuldu. Özellikle evdeki kişisel gruplar sakal kesme makineleri gibi. Bu ürünlerin üreticilerin hiç hesaplamadığı boyutta bir ihtiyaç hali doğdu. Bunları da tüketicilerle buluşturmak için kargo firmaları da belli bir yük üstlendi. Piyasada stokta olan ürünlerinde çoğu artık hani tükenme aşamasına geldi. Eskideki ihtiyacın fazlasıyla bir ihtiyaç talebini sunmaları gerekti. Bunların dönüşleri nasıl oldu. Tamir bakım onarım dediğimiz zaman sonuçta kişisel ev aletleri bunlar evde kullanılan ürünler illaki bozuluyor. Yedek parça eskisi gibi 5 yıl 10 yıl sonra yedek parça bulamıyoruz. Üretici firmalar bunu sağlamıyor.”

 TAMİR EDİLEBİLİRLİK ORANI GÜN GEÇTİKÇE DÜŞÜYOR

Kendilerine gelen ürünlerin tamir ve bakım konusunda hepsini yenilemeye çalıştıklarının altını çizen Unayuk; “Günümüzde bilinçli tüketici olmak gerekiyor. İnsanların bilinçli davranması gerekiyor. Aldığı ürünü nasıl kullanıldığını veya nasıl bir hizmet almak istediğini bilmesi gerekiyor. Eskiden dayanıklı tüketim malları derdik çok dayanıklı ürünler üretilirdi. Yeni ürünler 3-4 yıl içerisinde kullanım ömrünü dolduruyor. Bunları yeniden kullanabilir hale getirmemiz eskiden yüzde 80 yüzde 90’lardayken bu durum yüzde 50’lere kadar düştü. Bu oran gittikçe de düşüyor” diye korunuştu.

SEKTÖRE ESKİSİ GİBİ TALEP YOK

Yeni neslin tamir edilebilirlik oranının gün geçtikçe düştüğünün farkında olduğunu kaydeden Unayuk, o yüzden meslekte yeni ustalarında yetişmediğinin altını çizdi. Eskiden 8-10 ustanın çalıştığı iş yerlerinde şimdi bir ustanın çalıştığını kaydeden Unayuk: “Eskiden personel olarak biz 8-10 kişi çalıştığımız dönemler de oldu. Eskiden bu işlere talip olurdu. Meslek edindirme merkezleri ya da meslek okullarından mezun olmuş olan bir öğrenci tabi birde şuan ki okuma müfredatının değişmesiyle çıraklık yaşlarını geçiyor. Öğrenciler staj dönemlerinde zaten fazla katkı alamıyor. Yani bu işin normalde tam manasıyla öğrenmek istediği zaman 8-10 yıllık bir geçmişe sahip olunması gerekiyor. Bu uzun bir süreç olduğu için insanlar buna yönelmiyor” ifadelerini kullandı.

TÜKETİCİNİN BİLİNÇLİ OLMASI GEREKİYOR

Tüketicilerin ürün satın alırken araştırarak alması gerektiğinin altını çizen Unayuk: “Her markanın bir alt ürünü bir de üst ürünü vardır. Tüketicinin bilinçli olması gerekiyor. Ben bu ürünün bana sağlayabileceği faydayı ve kullanabileceğim ürünü tercih etmem gerekiyor. Ben bu ürünü 10 yıl 20 yıl kullanacağım dediğimiz zaman bunu sağlayacak hiçbir markanın bunu sağlayacak gücü yok. Bir ürün dizayn edilirken o ürüne bir sürü işlev kazandırılabiliyor. Buda ekonomiklik sağlıyor vatandaşa. Ama her işimizi bir ürünle gidermek istediğimiz zaman yedek parça da olsun, her konuda sıkıntılar yaşıyoruz. Maalesef bununda önüne geçmek şuanda mümkün değil”.