Gün FM Genel yayın Yönetmeni Faruk Bangir’in sorularını yanıtlayan Aktuğ, eğitimde ödül ve ceza eğitimi konusunda bilgiler verdi.
“Çocuklarda istenen olumlu davranışı pekiştirmek ya da istenmeyen olumsuz davranışı söndürmek için ödül-ceza sistemi geliştirmek ve kullanmak etkili olacaktır” diyen Özdilek Çocuk Kulübü Müdürü Ayşe Aktuğ, “Çocukların olumlu davranışları ödüllendirildiğinde çocuk bu davranışı tekrar yapmak isteyecektir. Peki bu ödülün niteliği ve niceliği nasıl olmalıdır? Ödül derken rasgele bir ödül sisteminden bahsetmiyoruz aslında. Çünkü her ödül olumlu pekiştirmeyi sağlamaz. Doğru kullanılmadığında olumsuz sonuçlara yol açar. Ödül sistemi her çocuk için farklı geliştirilebilir. Ancak en başından itibaren bu ödüllerin neler olacağına sizin şekil vermeniz de sınırlarını çizmeniz mümkün. Bir çocuk için en doğru ödül şekli ona gülümseyerek ve sarılarak doğru davranışını tebrik etmektir. Bunu yaparken ona övgüde bulunabilir, onu sevdiğinizi söyleyebilirsiniz. Çocuğunuza övgüde bulunurken ona, ‘çok zekisin’ demek yerine, ‘başarını ve çabanı takdir ediyorum’ diyerek çabasına ve emeğine iltifat ederseniz çocuk bu çabayı sürdürmeye devam edecektir. Ancak çok zeki olduğuna dair verilen mesajlar zaten bir şey yapmasına gerek olmadığı algısını yaratabilir ve bu tarz övgüler çocuğun narsizmine gönderimde bulunur” şeklinde konuştu.
“Fiziksel ceza çocuğa değersiz olduğu mesajını verir”
Programda cezayla ilgili değerlendirmelerde de bulunan Aktuğ, “Cezaya gelecek olursak, tabii ki çocuğa zarar verecek şiddet içeren fiziksel cezalardan bahsetmiyoruz. Bu şekilde çocuğunuza değersiz olduğu sevilmediği mesajını verir, özgüvenini yerle bir eder ve ilerde aynı yöntemleri kullanan yetişkinler haline getirmiş olursunuz. Çocuklar bu yöntemle davranışlarının yanlış olduğunu korku yoluyla anlasalar da yerine hangi alternatif davranışı koyacaklarını bilemezler. Bu yüzden aynı hatalı davranışı sürdürmeye devam ederler. Hatta halk arasında, ‘dayak arsızı’ diye geçen tamlama da bunu ifade etmektedir. Çocuğu istediğiniz kadar dövün ona yanlışın ne olduğunu anlatmadığınız ve yerine koyması gerektiği doğru davranış için yönlendirmediğiniz sürece çocuk ne olduğunu anlamadan aynı şeyi yapmaya devam edecektir. Sonuç olarak çocuklarınıza rasgele ve her zaman değil, belirli zamanlarda kendini iyi hissetmesini sağlayacak manevi yönden ağır basan ödül sistemleri geliştirmelisiniz” diye konuştu.
